Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 9
Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen enam şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, taalluk eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile ilişkin ve Türk’e özgü anlamında da kullanılır.
Türkü, kendine özgü ve mukannen bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle ovalan ve zamanla anonimleneşeli bir nazım biçimidir. ırlamakler anne dörtlüklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. ırlamaklerdeki dörtlüklere (üçlük veya ikilik de olur) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise enam dilinde “ulama” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonrasında tekrar edilen ikilik (evet da henüz çok) dizelerdir.
ırlamaknün mukannen bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da rastgele bir enam şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü evet. Bu yüzden türkü tipinin en belirgin özelliği melodisidir. ırlamakler hece ölçüsünün her lafıbıyla söylenir. şu demek oluyor ki hece sayısı bakımından bir sınırlama gayrimümkün.
ırlamaklerin kebir çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. ırlamakler bu şekilde enamın malı olurlar ve enamın her kesimine seslenme eden sanat adamılar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir müzik türüdür. ırlamakler çoğu defa, bir doğa fenomenı evet da bir kahramanlık karşısında doğar ve yayılırlar. ırlamakler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, belde adlarının, ayrıca mevzuların bile değiştiği görüldüğü bâtınin, nerede doğduklarını saptamak kuvvetleşir.
Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere bakarak usulsüz ve usullü türküler olarak iki ayrım yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı bâtınine meydan uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise genellikle olta havaları belde kırmızıır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da üzgün esir adı verilmektedir.
Türklerde mesleklenen konulara bakarak de sınıflama yaratıcı yazarlar vardır. Mevzularına bakarak türküler:
Ninniler
Çocuk türküleri
Natür türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve bayrakaltı türküleri
Seremoni türküleri
İş türküleri
Alınlıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Kaşkariko türküleri
Huy ve efsanevi türküleri
Zeybek ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve elemklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri